50°31’29.7”N 22°46’39.1”E 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E

50°31’29.7”N 22°46’39.1”E 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E 50°30’41.0”N 22°45’49.5”EThis richly illustrated text is a descriptive introduction to Dominika Macocha’s video-sculptural installation, detailing the idea behind the work, the process of its creation, and its suggested interpretations. The file is concluded with a link to the film The Mystery of Forest Lakelet. 50°31’29.7”N 22°46’39.1”E 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E 50°30’41.0”N 22°45’49.5”EBogato ilustrowany tekst stanowi opis wstępny instalacji wideo-rzeźbiarskiej Dominiki Macochy - pokazuje zamysł tej pracy, proces jej powstawania i proponowane interpretacje. Na końcu zamieszczony jest link do filmu Tajemnica leśnego jeziorka.

Najambitniejszy film Wima Wendersa [Wim Wenders’ Most Ambitious Film]

Wim Wenders’ Most Ambitious FilmUntil the End of the World by Wim Wenders was a large project. This essay discusses the slow process of the film’s creation, its distribution, its content and critical response, in order to point at failure as the question key to each of those topics. Purpose, success, resolution, ending, the end of the world – those notions appear either irrelevant or impossible in the context of this film. The research material consists mainly of reviews and director’s comments. Content analysis displays many references to classic film genres, references which, however, prove dysfunctional. An important theme of the movie is wandering. This is a recurring motif in Wenders’s work, which some interpretations derive from the identity-seeking typical of his generation. In his case, this search is often expressed by crossing state borders. Central Europe is nevertheless poorly represented in his work.Najambitniejszy film Wima WendersaAż na koniec świata w reżyserii Wima Wendersa to wielkie filmowe przedsięwzięcie. Tekst omawia powolny proces powstawania filmu, historię jego dystrybucji, treść i recepcję, by wskazać na niepowodzenie jako kwestię kluczową dla każdej z tych sfer. Celowość, sukces, rozwiązanie akcji, zakończenie, koniec świata – te pojęcia w kontekście omawianego filmu jawią się jako nieistotne lub niemożliwe. Główny materiał badawczy stanowią recenzje oraz wypowiedzi reżysera. Analiza treści wykazuje obecność licznych odniesień do klasycznych gatunków filmowych, które jednak okazują się dysfunkcyjne. Ważnym tematem filmu jest błądzenie, tułaczka. To motywy powracające w twórczości Wendersa, co czasem interpretuje się jako efekt poszukiwań tożsamości właściwych jego pokoleniu. W przypadku reżysera poszukiwania te wiążą się z częstym przekraczaniem państwowych granic. Nieliczne są jednak w jego twórczości i refleksji odniesienia do Europy Środkowej.

Historia mówiona jako wybór źródeł. Wokół „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali [Oral History as a Selection of Sources: Discussion Around „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali [“We Are Not Allowed to Speak About It...” The Extermination of Jews in Memoirs from the Collection of Dionizjusz Czubala]]

Oral History as a Selection of Sources: Discussion Around „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali [“We Are Not Allowed to Speak About It...” The Extermination of Jews in Memoirs from the Collection of Dionizjusz Czubala]This article reviews the book „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali [“We Are Not Allowed to Speak About It...” The Extermination of Jews in Memoirs from the Collection of Dionizjusz Czubala], selected and edited by Piotr Grochowski, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2019, 236 pp. Historia mówiona jako wybór źródeł Wokół „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza CzubaliRecenzja książki „O tym nie wolno mówić....” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali, wybór i opracowanie Piotr Grochowski, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2019, s. 236.

50°31’29.7”N 22°46’39.1”E 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E

50°31’29.7”N 22°46’39.1”E 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E 50°30’41.0”N 22°45’49.5”EThis richly illustrated text is a descriptive introduction to Dominika Macocha’s video-sculptural installation, detailing the idea behind the work, the process of its creation, and its suggested interpretations. The file is concluded with a link to the film The Mystery of Forest Lakelet.50°31’29.7”N 22°46’39.1”E 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E 50°30’41.0”N 22°45’49.5”EBogato ilustrowany tekst stanowi opis wstępny instalacji wideo-rzeźbiarskiej Dominiki Macochy - pokazuje zamysł tej pracy, proces jej powstawania i proponowane interpretacje. Na końcu zamieszczony jest link do filmu Tajemnica leśnego jeziorka.

Die Geschichte in der Gegenwart sehen. Überlegungen zum Begriff der „kontaminierten Landschaften“ [Seeing History in the Present: Reflections on the Concept of “Contaminated Landscapes”]

Seeing History in the Present: Reflections on the Concept of “Contaminated Landscapes”The essay takes the 2014 book Kontaminierte Landschaften [Contaminated Landscapes] by the Austrian journalist and writer Martin Pollack as an opportunity to explore relationships between landscapes, (marked) places, and memory. In considering the relationship between the metaphorical (literary) image of contaminated landscapes and the actual crime scenes, I focus on the mass shootings of Jews by the German Nazis and their local supporters in the former Soviet Union. These specific crime scenes are used to explore the limits of Pollack’s metaphor and the problems it causes. The central arguments are presented using concrete examples provided by seven photographs.Widzieć historię w teraźniejszości. Refleksje nad pojęciem „skażonych krajobrazów”W artykule książka Skażone krajobrazy (2014) austriackiego dziennikarza i pisarza Martina Pollacka staje się punktem wyjścia do badania związków między krajobrazami, (naznaczonymi) miejscami i pamięcią. Relacje między metaforycznym (literackim) obrazem skażonych krajobrazów a realnymi miejscami zbrodni rozważam na przykładzie masowych rozstrzelań Żydów dokonanych w byłym Związku Radzieckim przez niemieckich nazistów i ich miejscowych stronników. Te konkretne miejsca zbrodni pomagają zbadać granice zastosowania metafory Pollacka i powodowane przez nią problemy. Najważniejsze wnioski zaprezentowałam na konkretnych przykładach siedmiu fotografii.

„Zrodzona z kryzysu, pogrzebana przez katastrofę”. Europa Środkowa jako projekt skazany na porażkę [“Born Out of Crisis, Buried by Catastrophe”: Central Europe as a Project Doomed to Failure]

“Born Out of Crisis, Buried by Catastrophe”: Central Europe as a Project Doomed to FailureIn her paper, the author examines images of Central Europe created in various popular genres (campus novels, quasi-guidebooks, films, essays) as well as interpretations of the Central European myth from countries of the region. The aim is to reflect on two main Central European narratives. One is a vision of retrospective utopia of lost harmonious coexistence of cultures, religions and nations. The other – an image of the “misery of small Central European states”, of a backward region, immersed in never-ending ethnic conflicts. The author seeks to address the question of how these narratives influence the interpretation of the systemic transition process and of contemporary problems that the region is facing. „Zrodzona z kryzysu, pogrzebana przez katastrofę” Europa Środkowa jako projekt skazany na porażkęAutorka przygląda się obrazom Europy Środkowej tworzonym w różnych obiegach kultury popularnej (satyryczne powieści z nurtu akademickiego, quasi-przewodniki, filmy), a także narracjom na temat mitu Europy Środkowej tworzonym w państwach tego regionu. Przedmiotem artykułu jest namysł nad dwoma modelami opowiadania o tym obszarze – nad wizją utraconej utopii harmonijnej egzystencji kultur, wyznań i narodów oraz nad obrazem „nędznych państw”, obszaru zacofanego cywilizacyjnie, pogrążonego w nieustających konfliktach etnicznych i sprzyjającego dyskryminacji wielu grup społecznych. Główne pytanie dotyczy kwestii, jak te narracje wpłynęły na sposób ujmowania przemian związanych z transformacją ustrojową w regionie oraz współczesnych problemów, z którymi się on mierzy.

Historia mówiona jako wybór źródeł. Wokół „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali [Oral History as a Selection of Sources: Discussion Around „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali [“We Are Not Allowed to Speak About It...” The Extermination of Jews in Memoirs from the Collection of Dionizjusz Czubala]]

Oral History as a Selection of Sources: Discussion Around „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali [“We Are Not Allowed to Speak About It...” The Extermination of Jews in Memoirs from the Collection of Dionizjusz Czubala]This article reviews the book „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali [“We Are Not Allowed to Speak About It...” The Extermination of Jews in Memoirs from the Collection of Dionizjusz Czubala], selected and edited by Piotr Grochowski, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2019, 236 pp. Historia mówiona jako wybór źródeł Wokół „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza CzubaliRecenzja książki „O tym nie wolno mówić....” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali, wybór i opracowanie Piotr Grochowski, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2019, s. 236.

Obrazki porażki [Images of Failure]

Images of FailureOn the one hand, the sphere of art offers the possibility to imagine a different, less oppressive and normative world, where just as in the case of cartoons even the greatest gawks, misfits, and outcasts would build friendships and alliances helping them to reach a happy ending. On the other hand, there is something of an artistic performance, at least of an illusionist show, to an intentional act of failure. To perform failure, one has to improvise, to operate randomly, blunderingly, and ostentatiously, as well as to resist the social norms and rules. The artworks that are presented here pertain to all of these meanings of the “art of failure”.Obrazki porażkiSztuka jest z jednej strony sferą, w której można wyobrazić sobie inny, mniej opresyjny i normatywny świat; w nim – jak w kreskówkach – międzygatunkowe przyjaźnie i sojuszenawet największych gamoni, odmieńców i wyrzutków prowadzą do szczęśliwego zakończenia. Z drugiej strony w intencjonalnym uprawianiu porażki jest coś ze sztuki, a przynajmniejsztuczki prestidigitatora. Performowanie porażki wymaga zdolności improwizacji, podążania po omacku, dyletanctwa, fanfaronady oraz przeciwstawiania się społecznym normom i regułom. Prezentowane tu prace nawiązują do tych sensów „sztuki porażki”.

Kultura robotnicza – niedokończony projekt: od sceptycyzmu do kulturoznawstwa historycznego [Workers’ Culture – an Unfinished Project: From Scepticism to Historical Cultural Studies]

Workers’ Culture – an Unfinished Project: From Scepticism to Historical Cultural StudiesThe research on workers’ culture carried out in Poland from the 1960s to the late 1980s has been recognised in this article as a failure. The author discusses the numerous attempts to conceptualise research programmes and their actual implementation in the fields of sociology, anthropology and the emerging cultural studies. She looks for the sources of their failure, reflecting on its nature and possible causes. She asks whether the failure of the research on workers’ culture was not due to the scepticism of the researchers themselves, who might have overlooked important attempts at demonstrating self-awareness and pro-active attitude on the part of the workers, treating them as politically manipulated and therefore inauthentic. She raises the question about both ideological and methodological reasons behind this stance, the latter having to do with a clash between quantitative research and humanistic orientation. She calls for “preposterous” research (as proposed by Mieke Bal) to be undertaken, which would give a different interpretation of the workers’ various cultural initiatives from today’s perspective. Perhaps this would inspire the creation of a counter-history of workers’ culture.Kultura robotnicza – niedokończony projekt: od sceptycyzmu do kulturoznawstwa historycznegoBadania kultury robotniczej w Polsce od lat sześćdziesiątych do późnych osiemdziesiątych XX wieku diagnozowane są w tym artykule jako porażka. Autorka przypomina liczne próby konceptualizacji programów badawczych i konkretne ich realizacje w obszarze socjologii, antropologii i rodzącego się wówczas kulturoznawstwa. Szuka źródeł tej porażki, zastanawia się, na czym ona polegała i co mogło być jej przyczyną. Stawia pytanie: czy niepowodzenia badań nad kulturą robotniczą nie wynikały ze sceptycyzmu samych badaczy, którzy mogli przeoczyć ważne próby manifestacji samoświadomości i aktywnego uczestnictwa robotników, traktując je jako sterowane politycznie, a więc nieautentyczne. Pyta o przyczyny zarówno ideologiczne, jak i metodologiczne – ścieranie się badań ilościowych z orientacją humanistyczną. Proponuje, aby z dystansu czasowego podjąć badania preposteryjne, pozwalające dziś inaczej odczytywać różne robotnicze inicjatywy kulturalne. Być może byłoby to inspirujące dla budowania przeciw-historii kultury robotniczej.

Close enough – obrazy porażki transformacji ustrojowej w Polsce lat dziewięćdziesiątych XX wieku na przykładzie "Psów" Władysława Pasikowskiego i "Szamanki" Andrzeja Żuławskiego [“Close Enough”: Images of the Failure of the 1990s’ Political Transformation in Poland as Exemplified by Władysław Pasikowski’s "Psy" [Pigs] and Andrzej Żuławski’s "Szamanka" [She-Shaman]]

“Close Enough”: Images of the Failure of the 1990s’ Political Transformation in Poland as Exemplified by Władysław Pasikowski’s Psy [Pigs] and Andrzej Żuławski’s Szamanka [She-Shaman]This article problematizes the Polish cinema of the 1990s by analyzing it in terms of the aesthetic of failure. Of crucial importance for that interpretation is the postcolonial perspective. Seen from this perspective, Poland of the political transformation period appears a land of unfulfilled dreams of being-like-the-West. One of the spheres where this is visible is the Polish cinematography of that time.Close enough – obrazy porażki transformacji ustrojowej w Polsce lat dziewięćdziesiątych XX wieku na przykładzie Psów Władysława Pasikowskiego i Szamanki Andrzeja ŻuławskiegoNiniejszy tekst problematyzuje kwestię polskiego kina lat dziewięćdziesiątych XX wieku w kategoriach estetyki porażki. Kluczowe znaczenie dla tego rozpoznania ma perspektywa postkolonialna, w której Polska czasów transformacji jawi się jako kraina niespełnionych marzeń o byciu-jak-Zachód, co widać m.in. w kinematografii tamtego okresu.