The Power of 1989: New Perspectives on Revolutions

The Power of 1989: New Perspectives on RevolutionsThis article is a review of The Long 1989: Decades of Global Revolution, a collective volume edited by Piotr H. Kosicki and Kyrill Kunakhovich, published in 2019 by CEU Press. O sile roku 1989. Nowe spojrzenia na rewolucjeTekst stanowi prezentację i recenzję publikacji The Long 1989: Decades of Global Revolution pod redakcją Piotra H. Kosickiego i Kyrilla Kunakhovicha, opublikowanej w 2019 roku przez wydawnictwo CEU Press.

The Last Citizen of the Grand Duchy of Lithuania: The Editor Ludwik Abramowicz (1879–1939) and the Idea of "Krajowość"

The Last Citizen of the Grand Duchy of Lithuania: The Editor Ludwik Abramowicz (1879–1939) and the Idea of KrajowośćLudwik Abramowicz was one of the main ideologists of the idea of krajowość in its liberal-democratic version. He defended its principles even in the interwar period, when Poland was dominated by the policy of assimilation of national minorities and relations with Lithuania had the character of a cold war. Thanks to Abramowicz, Przegląd Wileński [Vilnius Review] (1921–1938) became the last bastion of the idea of krajowość, actively popularising it in the public life of the Vilnius Region. Abramowicz unwaveringly defended the idea of the political independence of the Belarusian-Lithuanian Lands and the decision of its future by the representatives of all indigenous nations. Abramowicz’s life and work, his publications in Przegląd Wileński prove that against all political and national-cultural realities, the idea of krajowość as an idea of harmonious coexistence of the nations of the historical Lithuania was popular and found new supporters.Ostatni obywatel Wielkiego Księstwa Litewskiego. Wprowadzenie do biografii redaktora Ludwika Abramowicza (1879–1939)Publicysta i redaktor Ludwik Abramowicz był jednym z głównych ideologów idei krajowej w jej liberalno-demokratycznej wersji. Bronił zasad krajowości nawet w dwudziestoleciu międzywojennym, kiedy w Polsce dominowała polityka asymilacji mniejszości narodowych, a stosunki z Litwą miały charakter zimnej wojny. Dzięki Abramowiczowi „Przegląd Wileński” (1921–1938) stał się ostatnim bastionem idei krajowej, czynnie popularyzując ją w życiu publicznym Wileńszczyzny. Abramowicz konsekwentnie bronił idei politycznej niezależności Kraju Białorusko-Litewskiego i decydowania o jego losie przez przedstawicieli wszystkich rdzennych narodów. Życie i twórczość Abramowicza, publikacje w „Przeglądzie Wileńskim” świadczą, że wbrew wszelkim realiom politycznym i narodowo-kulturowym idea krajowa jako idea harmonijnego współistnienia narodów historycznej Litwy cieszyła się popularnością i znajdowała nowych zwolenników.

PiS vs LGBT: The “Othering” of the LGBT Movement as an Element of Populist Radical Right Party Discourse in Poland

PiS vs LGBT: The “Othering” of the LGBT Movement as an Element of Populist Radical Right Party Discourse in PolandThe article explores how the LGBT movement is “othered” to fit into right-wing populist discourse and is thereby utilised as an element of a political strategy by right-wing populist actors. I focus on Law and Justice (Prawo i Sprawiedliwość), a Polish populist radical right party (continuously in power since 2015), whose anti-LGBT rhetoric increased anew ahead of the 2019 European Parliament election. This study presents the results of a critical discourse analysis (conducted using Ruth Wodak and Martin Reisigl’s analytical framework) of selected texts and visuals from the party’s official website and from Twitter accounts of its prominent members. I analysed how the party representatives “other” LGBT Poles using discursive means, and how they frame homophobia within their broader populist discourse and instrumentalise it for political gains. I compare my findings to the findings from an analysis of Law and Justice’s anti-migration discourse ahead of the 2015 parliamentary election. The study is conducted within the framework of a larger study on “othering” as part of contemporary right-wing populism in Central and Eastern Europe. PiS vs LGBT. Kształtowanie obrazu „Innego” w przypadku ruchu LGBT jako element dyskursu populistycznej radykalnej partii prawicowej w PolsceArtykuł analizuje, w jaki sposób ruch LGBT jest przedstawiany jako „Inny” w celu dopasowania go do prawicowego populistycznego dyskursu, a tym samym jak jest wykorzystywany jako element strategii politycznej przez prawicowych populistycznych aktorów. Koncentruję się na Prawie i Sprawiedliwości, polskiej populistycznej partii radykalnej prawicy (u władzy nieprzerwanie od 2015 roku), której retoryka anty-LGBT nasiliła się na nowo przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2019 roku. Przeprowadzając krytyczną analizę dyskursu (w oparciu o ramy analityczne Ruth Wodak i Martina Reisigla) wybranych tekstów i materiałów wizualnych z oficjalnej strony internetowej partii oraz kont jej czołowych członków na Twitterze, przeanalizowałam, jakimi środkami dyskursywnymi przedstawiciele partii kształtują obraz Polaków LGBT jako „Innych”, jak umieszczają homofobię w ramach szerszego populistycznego dyskursu i jak instrumentalizują ją dla uzyskania politycznych korzyści. Porównuję wyniki moich badań z wynikami analizy antymigracyjnego dyskursu Prawa i Sprawiedliwości przed wyborami parlamentarnymi w 2015 roku. Prace są prowadzone w ramach szerszego projektu na temat „inności” w ramach współczesnego prawicowego populizmu w Europie Środkowo-Wschodniej.

The Cult of the Martyr: The Symbol of Stanisław Wacławski and Rituals of Violence in the Warsaw Student Milieu of the 1930s

The Cult of the Martyr: The Symbol of Stanisław Wacławski and Rituals of Violence in the Warsaw Student Milieu of the 1930sViolence was a key element of the interwar radical habitus and was particularly affirmed in far-right movements, which found fertile ground for their ideas among students. However, the influence of the systems of ideas advocated by ideologues on student masses seems limited and indirect. Student support for antisemitism and extremism cannot be explained only by cultural conditions, ideology or political engineering. What is needed here are intermediate stages, linking radical ideology with the actions of social actors. I argue that the intermediary function was performed by the symbol of Stanisław Wacławski, a student and member of the Camp of Great Poland (Obóz Wielkiej Polski) who was killed during the antisemitic riots in Vilnius in 1931. The figure of Wacławski was a key element of antisemitic discourse in far-right press and was used by academic societies to construct the annual ritual of violence in the 1930s. I employ the micro-sociological approach and draw on Randall Collins’ theory of “interaction ritual chains” to show that the factors behind the mobilization of ordinary students for collective violence and a chauvinistic agenda included also emotions and personal relations, and not only political identification and advertising. Kult męczennika. Symbol Stanisława Wacławskiego i rytuały przemocy w warszawskim środowisku studenckim lat trzydziestych XX wiekuW habitusie międzywojennych radykałów przemoc grała kluczową rolę i była szczególnie afirmowana w ruchach skrajnie prawicowych, które znajdowały podatny grunt dla swoich idei w środowiskach studenckich. Jednak wpływ systemów idei głoszonych przez ideologów na masy studenckie wydaje się ograniczony i pośredni. Poparcia studentów dla antysemityzmu i ekstremizmu nie można tłumaczyć jedynie uwarunkowaniami kulturowymi, ideologią czy inżynierią polityczną. Potrzebne są tu etapy pośrednie, łączące radykalną ideologię z działaniami aktorów społecznych. W niniejszym tekście dowodzę, że funkcję taką pełnił w środowisku akademickim symbol w postaci Stanisława Wacławskiego, studenta i członka Obozu Wielkiej Polski, który zginął podczas antysemickich zamieszek w Wilnie w 1931 roku. Jego postać stanowiła kluczowy element antysemickiego dyskursu prasy skrajnej prawicy i była wykorzystywana przez stowarzyszenia akademickie do konstruowania corocznego rytuału przemocy w latach 30. Aby pokazać, że czynnikami, które wyjaśniają, w jaki sposób zwykli studenci byli mobilizowani do zbiorowej przemocy i pozyskiwani dla szowinistycznego programu, były również emocje i osobiste relacje, a nie tylko identyfikacja polityczna i agitacja, stosuję podejście mikrosocjologiczne i czerpię z teorii „łańcuchów rytuałów interakcji” Randalla Collinsa.

Non-Radical Changes: Editorial

Non-Radical Changes: EditorialEditorial Nieradykalne zmiany. WstępArtykuł wstępny

Extended Antisemitism: The Case of Poznań

Extended Antisemitism: The Case of PoznańThis article examines contemporary antisemitism in Poznań. The first part of the study reconstructs how the contemporary collective memory in this Polish city was shaped, starting in the interwar period. Referring to earlier contexts, the author points to the founding myth of the medieval legend of the stolen Hosts, which prevails in Poznań. She also retraces the history of antisemitism at the Adam Mickiewicz University. In recent years, the university has disclosed archival records, including those connected with the introduction of ghetto benches and the numerus clausus rule, in this way attempting to atone for disgraceful events in its history. Reflecting on antisemitism in Poznań, the author asks what fuels it in the almost mono-ethnic city that Poznań is today, and introduces the term extended antisemitism. For the purposes of the article, she conducted interviews (using the Delphi technique) with researchers and social activists involved in Jewish issues. Antysemityzm rozszerzony: na przykładzie PoznaniaAutorka bada współczesny antysemityzm w Poznaniu. W pierwszej części opracowania rekonstruuje, jak kształtowała się współczesna pamięć zbiorowa w tym polskim mieście, począwszy od okresu międzywojennego. Następnie, odwołując się do kontekstów, wskazuje na dominujący w Poznaniu mit założycielski średniowiecznej legendy o skradzionych hostiach. Omawia też historię antysemityzmu na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. W ostatnich latach uczelnia ujawnia źródła archiwalne, w tym materiały związane z tworzeniem getta ławkowego i z wprowadzeniem numerus clausus; w ten sposób stara się niejako zadośćuczynić haniebnym wydarzeniom ze swojej historii. Zastanawiając się nad antysemityzmem w Poznaniu, autorka zadaje pytanie, czym napędza się on dziś w niemal monoetnicznym mieście. Wprowadza pojęcie rozszerzonego antysemityzmu. Na potrzeby artykułu przeprowadziła wywiady metodą delficką z badaczami i społecznikami.

Defending the Traditional Polish Way of Life: The Role of Fantasies

Defending the Traditional Polish Way of Life: The Role of FantasiesThe current escalation of the cultural conflict in Poland is described as a cultural war between neo-traditionalist and liberal worldviews. Drawing on psychoanalytic political theory and Poststructuralist Discourse Theory (PDT), fantasmatic narratives are deemed as an instrument to conceal the non-necessary character of identities. Based on the direct observation of the counter-marches against LGBT parades in Kalisz, Lublin, and Kraków (2019–2020), this article shows how fantasies define the ‘authentic Polish way of life’: from the traditional family in an idyllic scenario (beatific fantasy) to the ‘LGBT virus’ (horrific fantasy), fantasies sustain a neo-traditionalist conception of Polishness and exclude antagonistic visions. Also, religious symbols are sublimated to embody the lost unity: a harmonious society without the conflict generated by the liberal value system. The fantasmatic logic analyzed in the article explains how neo-traditionalist fantasies strengthen identities and provide the necessary ideological ground to resist the emancipatory impetus of liberalism. Broniąc tradycyjnego polskiego stylu życia. Rola fantazjiAktualnie zaostrzający się konflikt kulturowy w Polsce określa się mianem wojny kulturowej między światopoglądem neotradycjonalistycznym a liberalnym. Odwołując się do psychoanalitycznej teorii politycznej i poststrukturalistycznej teorii dyskursu, autor uznaje fantazmatyczne narracje za narzędzie maskujące niekonieczny (non-necessary) charakter tożsamości. Na podstawie bezpośredniej obserwacji kontrmanifestacji organizowanych jako sprzeciw wobec marszów równości w Kaliszu, Lublinie i Krakowie (2019–2020) w artykule zaprezentowano, w jaki sposób fantazje definiują „prawdziwy polski styl życia”: poczynając od obrazu tradycyjnej rodziny w sielankowym otoczeniu (beatific fantasy), na „wirusie LGBT” (horrific fantasy) kończąc, fantazje podtrzymują neotradycjonalistyczną koncepcję polskości i wykluczają jej odmienne wizje. Z kolei symbole religijne zinstrumentalizowano tak, by ucieleśniały utraconą jedność – harmonijne społeczeństwo bez konfliktów wywoływanych przez liberalny system wartości. Fantazmatyczna logika analizowana w artykule pozwala wyjaśnić, jak neotradycjonalistyczne fantazje wzmacniają tożsamości i dostarczają niezbędnej podstawy ideologicznej, aby stawić opór emancypacyjnemu naporowi liberalizmu.

The Persistence of National Victimhood: Bosniak Post-War Memory Politics of the Srebrenica Mass Killings

The Persistence of National Victimhood: Bosniak Post-War Memory Politics of the Srebrenica Mass KillingsThis article reveals the origins of the radicalisation of memory politics in Bosnia and Herzegovina after the year 2010. It shows that the radicalisation in the public sphere of Bosnia and Herzegovina was eventually possible due to the long-term persistence of the nationalist commemorative strategy, rooted in the dialectic mechanism of consolidating and antagonising relevant reference groups, and responsible for structuring the national memories of the last war according to an exclusivist martyrological model. Based on the example of Bosniak post-war memory politics regarding the Srebrenica mass killings, the study describes a more universal political mechanism, one characteristic also of the post-war Bosnian Serb and Bosnian Croat nationalist factions. Trwałość martyrologii narodowej. Boszniacka powojenna polityka pamięci o masowych morderstwach w SrebrenicyArtykuł odsłania źródła radykalizacji polityki pamięci w Bośni i Hercegowinie po 2010 roku. Pokazuje, że radykalizacja ta była możliwa dzięki długotrwałemu utrzymywaniu się w sferze publicznej Bośni i Hercegowiny nacjonalistycznej strategii komemoratywnej, która była odpowiedzialna za strukturyzację narodowej pamięci o ostatniej wojnie według ekskluzywistycznego modelu martyrologicznego oraz zakorzeniona w dialektycznym mechanizmie konsolidacji i antagonizowania odpowiednich grup odniesienia. Na przykładzie powojennej boszniackiej polityki pamięci dotyczącej masowych morderstw w Srebrenicy opisany został bardziej uniwersalny mechanizm polityczny, charakterystyczny także dla powojennych polityk pamięci prowadzonych przez nacjonalistyczne elity bośniackich Serbów i bośniackich Chorwatów.

Bombs in Vilnius: Radicalization of Antisemitic Attitudes and Practices Before World War II

Bombs in Vilnius: Radicalization of Antisemitic Attitudes and Practices Before World War IIOn the eve of the Holocaust Poland saw enormous acts of antisemitic violence in every aspect of everyday life. This article proposes an analysis of antisemitic acts and actions that under Polish rule took place in Vilnius. In early 1937, the city witnessed a wave of antisemitic bomb attacks. Vilnius violence is set in the context of pogroms in other cities, but it remains an example and a specific model of unconditional radicalization of both nationalist attitudes and practices among Poles from different classes and social strata. The study focuses on the participation of students, prospective or actual members of the intelligentsia, in this “festival of violence”, and analyzes those events within the concepts of pogrom and Victor Turner’s social drama. Bomby w Wilnie. Radykalizacja postaw i praktyk antysemickich przed II wojną światowąW przededniu Zagłady przez Polskę przetacza się fala przemocy antysemickiej o charakterze pogromowym, która widoczna jest w niemalże każdym aspekcie życia codziennego. Niniejszy artykuł przedstawia analizę aktów i działań antysemickich, które zdarzyły się w Wilnie pod rządami polskimi. Na początku roku 1937 miasto zmierzyło się z serią zamachów bombowych. Chociaż omówiona przemoc osadzona jest w kontekście sytuacji w innych miastach, pozostaje jednak i przykładem, i swoistym wzorem bezwarunkowej radykalizacji nacjonalistycznych postaw i praktyk wśród nieżydowskich Polaków i Polek pochodzących z różnych klas i warstw społecznych. Autorka koncentruje się w badaniach głównie na udziale studentów – przyszłych członków inteligencji – w tym „festiwalu przemocy” i analizuje opisywane wydarzenia w ramach koncepcji pogromu oraz Turnerowskiego dramatu społecznego.

Wojciech J. Burszta (22 March 1957 – 5 February 2021)

Wojciech J. Burszta (22 March 1957 – 5 February 2021)The text is dedicated to the memory of Professor Wojciech J. Burszta. Wojciech J. Burszta (22 marca 1957 – 5 lutego 2021)Tekst poświęcony pamięci Profesora Wojciecha J. Burszty.