Η διερεύνηση και αξιολόγηση των διατροφικών προτύπων αποτελεί πλέον το επίκεντρο της επιδημιολογίας της διατροφής. Τα τελευταία χρόνια, τα διατροφικά πρότυπα έχουν συσχετιστεί με πολλαπλούς δείκτες υγείας και νοσήματα και κυρίως με τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Συγκεκριμένα, τα διατροφικά πρότυπα που προκύπτουν από την εκ των υστέρων (a posteriori)μέθοδο έχουν συσχετιστεί τόσο θετικά όσο και αρνητικά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η αξιολόγηση της σχέσης των διατροφικών προτύπων με τα καρδιαγγειακά νοσήματα στον ελληνικό πληθυσμό παραμένει ασαφής. Σκοπός: Η διερεύνηση των υποκείμενων διατροφικών προτύπων σε ένα εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα ενηλίκων στην Ελλάδα και η αξιολόγηση της σχέσης τους με δημογραφικά χαρακτηριστικά, παράγοντες τρόπου ζωής, καρδιαγγειακά νοσήματα και παράγοντες κινδύνου. Μεθοδολογία: Η έρευνα στην οποία βασίστηκε η ανάλυση είναι η Πανελλαδική Μελέτη Διατροφής και Υγείας (ΠΑ.ΜΕ.Δ.Υ.), μία συγχρονική μελέτη με εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα ανεξαρτήτου φύλου και ηλικιακής ομάδας. Στην ανάλυση συμπεριλήφθησαν μόνο οι ενήλικοι (≥20 ετών) συμμετέχοντες της μελέτης (N=3,552, 41.2% άνδρες; 43.7 ετών, SD: 18.1). Για την ανίχνευση και τον προσδιορισμό των διατροφικών προτύπων εφαρμόστηκε η ανάλυση κυρίων συνιστωσών (Principal Component Analysis, PCA), χρησιμοποιώντας διατροφικά δεδομένα που είχαν συλλεχθεί μέσω 24ώρης ανάκλησης. Ο χαρακτηρισμός των διατροφικών προτύπων βάσει δημογραφικών χαρακτηριστικών και τρόπου ζωής των συμμετεχόντων πραγματοποιήθηκε με ανάλυση διακύμανσης (Analysis of Variance, ANOVA) και τον έλεγχο ανεξαρτησίας χ2. Η παρουσία καρδιαγγειακών νοσημάτων και παραγόντων κινδύνου, όπως η δυσλιπιδαιμία (υψηλά επίπεδα χοληστερόλης ή/και τριγλυκεριδίων) και η υπέρταση, δηλώθηκε από τους ίδιους τους συμμετέχοντες, ενώ η κατηγοριοποίηση έγινε βάσει της Διεθνούς Στατιστικής Ταξινόμησης Νόσων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας (Δέκατη Αναθεώρηση) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Ο λόγος σχετικών πιθανοτήτων (odds ratio) για τα καρδιαγγειακά νοσήματα ανά διατροφικό πρότυπο10 υπολογιστήκε με τη μέθοδο της πολλαπλής λογιστικής παλινδρόμησης (multivariable logistic regression analysis). Αποτελέσματα: Τρία κύρια διατροφικά πρότυπα ανιχνεύθηκαν στον πληθυσμό της μελέτης, τα οποία εξηγούσαν τo 16.5% της διακύμανσης: ένα Παραδοσιακό, ένα Δυτικού τύπου και ένα Συνετό πρότυπο. Το Παραδοσιακό πρότυπο είχε σημαντική θετική συσχέτιση με το ελαιόλαδο, τα μη αμυλούχα λαχανικά και το τυρί. Το Δυτικού τύπου πρότυπο είχε σημαντική θετική συσχέτιση με τα κατεργασμένα δημητριακά, το επεξεργασμένο κρέας και τα ζωικά λίπη. Το Συνετό διατροφικό πρότυπο είχε σημαντική θετική συσχέτιση με τα φρούτα, τα δημητριακά ολικής άλεσης και το γιαούρτι και σημαντική αρνητική συσχέτιση με τρόφιμα τύπου fast-food. Ένα τέταρτο πρότυπο, που ονομάστηκε Βασισμένο σε Σνακ διατροφικό πρότυπο, ανιχνεύθηκε μόνο στις γυναίκες και είχε σημαντική θετική συσχέτιση με τα γλυκά, τα αλμυρά σνακ και τους ξηρούς καρπούς. Τα διατροφικά πρότυπα συσχετίστηκαν με κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά, όπως το επίπεδο εκπαίδευσης, καθώς και με παράγοντες τρόπου ζωής, όπως το κάπνισμα. Η υψηλή προσκόλληση στο Συνετό πρότυπο συσχετίστηκε θετικά με την πρόσληψη πρωτεΐνης και ακόρεστου λίπους και αρνητικά με την πρόσληψη ενέργειας και κορεσμένου λίπους (P≤0.05 για όλα). Αντιθέτως, τα άλλα δύο πρότυπα είχαν θετική συσχέτιση με την πρόσληψη ενέργειας, ολικού και κορεσμένου λίπους. Το Παραδοσιακό πρότυπο συσχετίστηκε επιπλέον με υψηλότερη πρόσληψη μονοακόρεστου λίπους, ενώ το Δυτικού τύπου πρότυπο με υψηλότερη πρόσληψη αλκοόλ (P≤0.001 για όλα). Η προσαρμοσμένη για φύλο και ηλικία λογιστικής παλινδρόμηση, έδειξε αρνητική συσχέτιση μεταξύ του Παραδοσιακού προτύπου και της πιθανότητας παρουσίας καρδιαγγειακών νοσημάτων (OR: 0.53; 95% CI: 0.31-0.92) και θετική συσχέτιση μεταξύ του Δυτικού τύπου προτύπου και της πιθανότητας παρουσίας δυσλιπιδαιμίας (1.49; 1.08-2.05. Το Συνετό πρότυπο διατροφής δεν συσχετίστηκε σημαντικά με την πιθανότητα παρουσίας καμίας από τις υπό μελέτη εκβάσεις.Συμπεράσματα: Δεδομένα από την πρώτη εθνικά αντιπροσωπευτική μελέτη στην Ελλάδα, έδειξαν σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των διατροφικών προτύπων και της παρουσίας καρδιαγγειακών νοσημάτων στον ενήλικο πληθυσμό της χώρας. Τα αποτελέσματα αυτά είναι ιδιαίτερης σημασίας11 για την κατανόηση των διατροφικών συνηθειών στην Ελλάδα και τον σχεδιασμό στοχευμένων πολιτικών δημόσιας υγείας για την προαγωγή της υγιούς διατροφικής συμπεριφοράς.