scholarly journals Pensar la imagen: algunas perspectivas del pensamiento de Georges Didi-Huberman

2021 ◽  
Vol 53 (151) ◽  
pp. 8-15
Author(s):  
Eliza Mizrahi Balas

Los textos que conforman este dosier se condensan en un primado de pensar el trabajo filosófico de Georges Didi-Huberman y la relevancia que tienen algunos pensadores en su obra. Lo que se pone en juego es la escritura como un elemento común que busca materializar la forma en que autores como Aby Warburg, Walter Benjamin, Georges Bataille, Gilles Deleuze y Jacques Derrida, entre otros, impactan en el obrar del pensamiento en Didi-Huberman.

MODOS ◽  
2020 ◽  
Vol 4 (3) ◽  
Author(s):  
Stéphane Huchet

Os livros de Georges Didi-Huberman articulam um denso saber para produzir o que ele propôs chamar de “antropologia do visual”. É uma posição de caráter neo-warburguiano, embora, no início de sua trajetória, Didi-Huberman não se apoiasse em Aby Warburg, que ele ainda não tinha integrado ao seu panthéeon. Antropologia que não representa mais um risco, mas uma chance para a História da arte. As imagens artísticas, observadas e analisadas com grande atenção crítica, revelam processos que seu conhecimento aprofundado da filosofia o legitimam a qualificar como “dialéticos”. Suas primeiras ideias e argumentações, disseminadas em vários livros que se sucederam em um ritmo anual, encontraram em Aby Warburg, por volta do ano 2000, um modelo de confirmação e consolidação. A historiografia e a filosofia da arte de Didi-Huberman foram construídas por meio de livros que privilegiam artistas, pensadores, críticos (Fra Angelico, Giorgio Vasari, Sigmund Freud, Erwin Panofsky, Georges Bataille, Carl Einstein, Aby Warburg, Alberto Giacometti, Marcel Duchamp, Walter Benjamin, Bertold Brecht, os minimalistas, Pier-Paolo Pasolini, Giorgio Agamben), que instigam uma História da arte que é uma filosofia prática da imagem e do tempo.


2013 ◽  
Vol 2 (2) ◽  
Author(s):  
Michel Mingote Ferreira de Azara

ABSTRACTThe story “Meu tio, o Iauretê” (1962 ), from Guimarães Rosa, discusses the boundary between man and animal, through intensive writing, which seeks to unveil the animal in man. Thus, thinking animalism in Guimarães Rosa, means thinking what the French philosopher Gilles Deleuze would call “Becoming – Animal” which concept is present in a text from 1730 - Becoming - Intense, Becoming - Animal, Becoming – imperceptible…, and would be an order of combination of a man with an animal, none of which would be similar or even copy each other, in other words, it would not be a matter of metamorphosis, but becomings, crossings and short circuit between kingdoms. In this sense, the philosophy of Gilles Deleuze, Jacques Derrida and Georges Bataille serve as a basic scope to reflect on the question of self and other, man and animal, identity and difference. The questioning of this issue, through literature, aims to demonstrate how to give, in literary narrative, language, questioning of anthropocentrism, in the words of Derrida’s “own man”, which would result in the subsumption on power of life, pure, immanent.RESUMOO conto “Meu tio, o Iauretê” (1962), de Guimarães Rosa, problematiza a fronteira entre o homem e o animal, através de uma escrita intensiva, que busca desvelar o animal no humano. Dessa forma, pensar a animalidade em Guima-rães Rosa, significa pensar aquilo que o filósofo francês Gilles Deleuze denominaria “Devir-animal”, conceito presente no texto 1730-Devir- intenso, Devir-animal, Devir-imperceptível..., e que seria da ordem de uma conjugação de um homem com um animal, sendo que nenhum deles se assemelharia ou até mesmo imitaria o outro, ou seja, não seria uma questão de metamorfose, mas de devires, atravessamentos e curto-circuito entre reinos. Nesse sentido, a filosofia de Gilles Deleuze, Jaques Derrida e Georges Bataille servirão como escopo básico para que se reflita sobre a questão do eu e do outro, do homem e do animal, da identidade e da diferença. A problematização dessa questão, através da literatura, visa demonstrar como se dá, na narrativa literária, na linguagem, o questionamento do antropocentrismo, nas palavras de Derrida os “próprios do homem”, o que acarretaria na subsunção da potência da vida, pura, imanente.


2021 ◽  
Vol 10 (2) ◽  
pp. 35
Author(s):  
Cacio José Ferreira ◽  
Norival Bottos jr

Esse artigo discute o estatuto das imagens que são produzidas pelos humores líquidos do corpo de Macabéia, em A Hora da Estrela (1998), desregulando e desterritorializandoem filigranas as imagens capazes de sobreviver ao tempo, com destaque para a figura da ninfa, ao mesmo tempo representação da santa cristã ou das deusas pagãs em diversas culturas. Walter Benjamin (2011) denominou essas imagens como aquilo que resta e que é capaz de causar um rasgo ou uma fratura no tempo real, tratar-se-ia, portanto, de sobrevivência no tempo histórico. Como aporte teórico serão utilizadas, sobretudo, as análises de Gilles Deleuze, Félix Guattari, Jacques Derrida, Giorgio Agamben, AbyWarburg e Georges Didi-huberman, especialmente no que diz respeito ao papel da musa como condição sintomática do discurso que Macabéia exerce sobre o mundo patriarcal e racional, além de se efetivar como um diálogo onde Clarice Lispector busca refletir sobre o papel da arte a partir de uma perspectiva filosófica peculiar. Julga-se importante entender de que maneira Macabéia se configura como uma ninfa, especialmente no que diz respeito à importância das imagens carregadas de temporalidades dispersas e dotadas de características únicas, geralmente icônicas que ela desregula com seu discurso descentralizador.


2001 ◽  
Author(s):  
Θεόδωρος Γεωργίου

Το φιλοσοφικώς σκέπτεσθαι συνδέεται άρρηκτα με την αλλαγή, την μεταβολή, τον μετασχηματισμό. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η δυναμική της αλλαγής και η δυνατότητά του να εκφράζει την συνείδηση της εποχής του. Ο 20ος αιώνας κατέχει κεντρική θέση στην ιστορία της φιλοσοφίας, στο βαθμό που κατά την διάρκεια του επεκράτησε το γλωσσο-επικοινωνιακό «παράδειγμα» της φιλοσοφικής σκέψης.¹ Είναι γνωστό πώς ο Descartes αρχικώς και αργότερα ο Kant θεμελίωσαν το υποκειμενοκεντρικό «παράδειγμα» της φιλοσοφίας, δηλ. εκείνον τον τύπο του σκέπτεσθαι, ο οποίος θέτει σε πρώτη μοίρα το υπερβατικό υποκείμενο και την αρχή της ταυτότητας. Το υποκειμενοκεντρικό «παράδειγμα» της φιλοσοφίας αποτέλεσε εξ αρχής αντικείμενο κριτικής και ελέγχου.² Η κριτικό-ερμηνευτική παράδοση της θεωρίας έθεσε στο κέντρο της κριτικής της τις αρχές της υποκειμενικότητας και της ταυτότητας και διετύπωσε το αίτημα του επαναπροσδιορισμού του φιλοσοφικώς σκέπτεσθαι. Το ίδιο αλλά με διαφορετικούς όρους και διαφορετικές προοπτικές συνέβη και με την γλωσσο-αναλυτική φιλοσοφική παράδοση.³ Στο παρόν βιβλίο σκιαγραφείται η μετάβαση από το υποκειμενοκεντρικό στο γλωσσοεπικοινωνιακό «παράδειγμα» της φιλοσοφίας, ενώ ταυτόχρονα αποδεικνύεται με βάσιμη επιχειρηματολογία ότι η φιλοσοφία είναι δυνατή ως κριτική κοινωνική θεωρία, της οποίας το πραγματολογικό θεμέλιο είναι οι συναλλακτικές σχέσεις ανάμεσα στους δρώντες. Το παρόν βιβλίο διαιρείται σε τρία κεφάλαια (μέρη): στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται η κριτική κοινωνική θεωρία υπό την κλασική εκδοχή της. Κύριοι εκπρόσωποι της θεωρούνται οι φιλόσοφοι Max Horkheimer, Theodor W. Adorno, Walter Benjamin και Herbert Marcuse. Χωρίς να υποτιμάται η συμβολή και των άλλων μελών της Σχολής της Φρανκφούρτης στην ανανέωση της φιλοσοφίας, η θεωρητική έρευνα περιορίζεται σ’ αυτούς τους τέσσερεις φιλοσόφους, επειδή ιδιαιτέρως σ’ αυτούς και στο έργο τους διαμορφώνεται η πεποίθηση της «διαλεκτικής» του εξορθολογισμού. Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνική και θεωρητική δυναμική του εξορθολογισμού συνδέεται άρρηκτα με τους πραγματολογικούς όρους της υπονόμευσής της. «Η διαλεκτική του διαφωτισμού», καθίσταται καθολική αρχή συγκρότησης των όντων. Η δυνατότητα διάσωσης του διαφωτισμού έγκειται στην αισθητική διεύρυνση της έννοιας, πράγμα το οποίο με τη σειρά του οδηγεί στην άμβλυνση της κυριαρχίας πάνω στη φύση και της κοινωνικής κυριαρχίας. Κατά τον Adorno η επίτευξη της κοινωνικής συμφιλίωσης συμπίπτει «με την μετάβαση σ’ ένα άλλο είδος του σκέπτεσθαι» (Αρνητική Διαλεκτική). Η θεωρητική έρευνα για έναν άλλο τύπο του σκέπτεσθαι εκτίθεται στο δεύτερο μέρος, στο οποίο και αποσαφηνίζεται η ιδέα της «αλλαγής παραδείγματος» στη φιλοσοφία. Στο τμήμα αυτό της εργασίας δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην θεωρητική προβληματική του φιλοσόφου Jürgen Habermas. Είναι εκείνος, ο οποίος προώθησε την ιδέα του επικοινωνιακώς πράττειν και θεμελίωσε την φιλοσοφία ως γλωσσοεπικοινωνιακή θεωρία. Αυτό σημαίνει ότι έθεσε τις βάσεις για την πραγματολογική μετάβαση από την «δικτατορία του Λόγου στην Δημοκρατία του Διαλόγου» κατά τον Δημ. Μαρκή.⁴ Η επικοινωνιακή θεωρία των Habermas και Apel συγκροτεί τον νέο τύπο του σκέπτεσθαι για τον οποίο μιλούσε ο Adorno. Θέτει η ίδια τα κριτήρια, με βάση τα οποία κρίνεται η εγκυρότητα των προτάσεών της. Το επιστημολογικό αυτό χαρακτηριστικό της είναι εκείνο το στοιχείο, μέσω του οποίου συντελείται η υπέρβαση του «κανονιστικού ελλείμματος» της κλασικής κριτικής θεωρίας. Στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου αποσαφηνίζεται ο «μετασχηματισμός της φιλοσοφίας», ο οποίος δεν είναι μόνον πραγματολογικός αλλά περιλαμβάνει και καθαρά περιεχομενικά στοιχεία. Οι γάλλοι μεταστρουκτουραλιστές Michel Foucault, Gilles Deleuze και Jacques Derrida αποτελούν, όπως και στην περίπτωση της κλασικής κριτικής θεωρίας, τους επιστημολογικούς οδοδείκτες της ιστορικής πορείας του σκέπτεσθαι προς τον ριζικό μετασχηματισμό του. Η «διαφορά» καθίσταται η έννοια -κλειδί για να συλλάβει κανείς την «αλλαγή παραδείγματος» στη φιλοσοφία. Στην περίπτωση του Niklas Luhmann, θεμελιωτή της θεωρίας των κοινωνικών συστημάτων, η έννοια-κλειδί είναι το σύστημα. Ο συγγραφέας του παρόντος βιβλίου ισχυρίζεται ότι η «φιλοσοφία της διαφοράς» και η συστημική θεωρία συγκλίνουν και όσον αφορά τους επιστημολογικούς στόχους τους (την ριζική κριτική του υποκειμενοκεντρισμού) και όσον αφορά τα πραγματολογικά αποτελέσματα (την εγκαθίδρυση του γλωσσοεπικοινωνιακού «παραδείγματος» της φιλοσοφίας).⁵ Οι συναλλακτικές σχέσεις και επαφές ανάμεσα στους δρώντες δεν καταλήγουν πάντοτε σε συνεννόηση. Από την άλλη πλευρά, τα κοινωνικά συστήματα έχουν αντικαταστήσει τα όντα του παλαιού οντολογικού «παραδείγματος» και έχουν απωθήσει το υπερβατικό υποκείμενο του υποκειμενοκεντρικού «παραδείγματος». Η «διαφορά» ως πραγματολογική συνθήκη αποτελεί τον κατεξοχήν κοινωνικό τόπο της επικοινωνίας των δρώντων. Τέλος, τόσο η «φιλοσοφία της διαφοράς» όσο και η συστημική θεωρία συγκροτούνται ως τύποι κριτικής θεωρίας, στο βαθμό που ενσωματώνουν την πραγματολογική δυνατότητα της αλλαγής της κοινωνικής πραγματικότητας. […]


2016 ◽  
Vol 3 (1) ◽  
pp. 189
Author(s):  
Grupo de Pesquisa Modernidade e Cultura/IPPUR-UFRJ

RASTROS DO SEM-NOME QUE O DIGA é um dos ENSAIOS CAPIROTOS que constituem o VOLUME II do TOMO VIII “DO EXPERIENCIAR”, do MANUAL TEÓRICO-PRÁTICO DE ARTES DRÁSTICAS. Enquanto tal, em sentido geral problematiza a ideia de experiência em seus termos usuais no senso comum e no chamado domínio científico. Dialogando implícita ou explicitamente, de modo crítico ou em sintonia, com abordagens emblemáticas sobre o tema  _como as de Walter Benjamin, Gilles Deleuze, Félix Guattari, Jacques Derrida, Hans-Georg Gadamer, Ernst Cassirer, Martin Jay_, apresenta três escrituras rastro distintas, ainda que absolutamente imbricadas, que argumentam de modo fragmentário, não linear e descontínuo sobre ideações que associam ao termo ‘experiência’ enquanto agenciamento coletivo de enunciação. São escrituras (escritos, imagens) que, mais do que predicar qualquer coisa, buscam provocar múltiplas linhas de fuga a se conectar ou disjuntar na singularidade de cada leitura. Em pertinência ao Manual em que se insere, o ensaio constitui-se como um discurso drástico, ou seja, como um dizer que escapa a qualquer plano de legitimação ou valoração determinada heteronomamente pelo poder instituído ou praticado. A esses poderes, ou às suas concernentes razões apolíneas, portanto, não se constitui como um ensaio lícito. Seria algo inútil, não mais do que junção aleatória de rabiscos, garatujas, palavras, narrativas sem sentido ou lógica. Paradoxalmente, os autores, reiterando o espírito do Manual, o valoram como desútil, como dizer que não afirma e nem opera premido por quaisquer exigências externas de eficiência _prazos, urgências, medidas, precisão_, mas que prima pelas afectações poiéticas que possa suscitar. Trata-se de um discurso que se positiva na pura superfície de seu expressar-se e no tempo de um presente que nunca se presentifica, enquanto evidenciação de devires sem início ou fim ou trajetória ou direção fixas. Como apontado, compõe-se de três escrituras rastro que se tramam rizomaticamente: RASTRO SETE-PELE: DESINVENTAR PROFUNDEZAS, RASTRO BELZABU: INVENTAR ESTRATÉGIAS SUPERFÍCIES e RASTRO DIANHO: DEPOIS DO HORIZONTE AZUL OU PARA O INFINITO E ALÉM, AQUI. O primeiro problematiza direta e explicitamente a palavra experiência no ensejo (inviável) de dizê-la cabalmente de modo não-ontológico, aliás, pretensão utópica subversiva de todo o Volume II do Manual. Rastro Belzabu procura imbricar os verbos experienciar, territorializar, agenciar e narrar, borrando essa trama por meio de imaginações suscitadas pelas palavras labirinto e deserto. O último, Rastro Dianho, é uma redobra sobre si mesmo dos rastros agenciados, sob a forma aparente de um testemunho. Cada uma dessas escrituras, montada como coleção fragmentária de dizeres, não se pretende explanação apodítica sobre qualquer coisa, mas sim provocar aos leitores, em cada ato de leitura, uma experiência enquanto devir ler-agenciar-narrar sobre o experienciar enquanto devir agenciar-narrar.   


2016 ◽  
Vol 3 (1) ◽  
pp. 189
Author(s):  
Grupo de Pesquisa Modernidade e Cultura/IPPUR-UFRJ

RASTROS DO SEM-NOME QUE O DIGA é um dos ENSAIOS CAPIROTOS que constituem o VOLUME II do TOMO VIII “DO EXPERIENCIAR”, do MANUAL TEÓRICO-PRÁTICO DE ARTES DRÁSTICAS. Enquanto tal, em sentido geral problematiza a ideia de experiência em seus termos usuais no senso comum e no chamado domínio científico. Dialogando implícita ou explicitamente, de modo crítico ou em sintonia, com abordagens emblemáticas sobre o tema  _como as de Walter Benjamin, Gilles Deleuze, Félix Guattari, Jacques Derrida, Hans-Georg Gadamer, Ernst Cassirer, Martin Jay_, apresenta três escrituras rastro distintas, ainda que absolutamente imbricadas, que argumentam de modo fragmentário, não linear e descontínuo sobre ideações que associam ao termo ‘experiência’ enquanto agenciamento coletivo de enunciação. São escrituras (escritos, imagens) que, mais do que predicar qualquer coisa, buscam provocar múltiplas linhas de fuga a se conectar ou disjuntar na singularidade de cada leitura. Em pertinência ao Manual em que se insere, o ensaio constitui-se como um discurso drástico, ou seja, como um dizer que escapa a qualquer plano de legitimação ou valoração determinada heteronomamente pelo poder instituído ou praticado. A esses poderes, ou às suas concernentes razões apolíneas, portanto, não se constitui como um ensaio lícito. Seria algo inútil, não mais do que junção aleatória de rabiscos, garatujas, palavras, narrativas sem sentido ou lógica. Paradoxalmente, os autores, reiterando o espírito do Manual, o valoram como desútil, como dizer que não afirma e nem opera premido por quaisquer exigências externas de eficiência _prazos, urgências, medidas, precisão_, mas que prima pelas afectações poiéticas que possa suscitar. Trata-se de um discurso que se positiva na pura superfície de seu expressar-se e no tempo de um presente que nunca se presentifica, enquanto evidenciação de devires sem início ou fim ou trajetória ou direção fixas. Como apontado, compõe-se de três escrituras rastro que se tramam rizomaticamente: RASTRO SETE-PELE: DESINVENTAR PROFUNDEZAS, RASTRO BELZABU: INVENTAR ESTRATÉGIAS SUPERFÍCIES e RASTRO DIANHO: DEPOIS DO HORIZONTE AZUL OU PARA O INFINITO E ALÉM, AQUI. O primeiro problematiza direta e explicitamente a palavra experiência no ensejo (inviável) de dizê-la cabalmente de modo não-ontológico, aliás, pretensão utópica subversiva de todo o Volume II do Manual. Rastro Belzabu procura imbricar os verbos experienciar, territorializar, agenciar e narrar, borrando essa trama por meio de imaginações suscitadas pelas palavras labirinto e deserto. O último, Rastro Dianho, é uma redobra sobre si mesmo dos rastros agenciados, sob a forma aparente de um testemunho. Cada uma dessas escrituras, montada como coleção fragmentária de dizeres, não se pretende explanação apodítica sobre qualquer coisa, mas sim provocar aos leitores, em cada ato de leitura, uma experiência enquanto devir ler-agenciar-narrar sobre o experienciar enquanto devir agenciar-narrar.   


Author(s):  
Vanessa Lemm

Readers of Giorgio Agamben would agree that the German philosopher Friedrich Nietzsche (1844–1900) is not one of his primary interlocutors. As such, Agamben’s engagement with Nietzsche is different from the French reception of Nietzsche’s philosophy in Michel Foucault, Gilles Deleuze and Georges Bataille, as well as in his contemporary Italian colleague Roberto Esposito, for whom Nietzsche’s philosophy is a key point of reference in their thinking of politics beyond sovereignty. Agamben’s stance towards the thought of Nietzsche may seem ambiguous to some readers, in particular with regard to his shifting position on Nietzsche’s much-debated vision of the eternal recurrence of the same.


2010 ◽  
Vol 3 (2-3) ◽  
pp. 238-262
Author(s):  
Virgil W. Brower

This article exploits a core defect in the phenomenology of sensation and self. Although phenomenology has made great strides in redeeming the body from cognitive solipsisms that often follow short-sighted readings of Descartes and Kant, it has not grappled with the specific kind of corporeal self-reflexivity that emerges in the oral sense of taste with the thoroughness it deserves. This path is illuminated by the works of Martin Luther, Jean-Luc Marion, and Jacques Derrida as they attempt to think through the specific phenomena accessible through the lips, tongue, and mouth. Their attempts are, in turn, supplemented with detours through Walter Benjamin, Hélène Cixous, and Friedrich Nietzsche. The paper draws attention to the German distinction between Geschmack and Kosten as well as the role taste may play in relation to faith, the call to love, justice, and messianism. The messiah of love and justice will have been that one who proclaims: taste the flesh.


Gragoatá ◽  
2020 ◽  
Vol 25 (53) ◽  
pp. 1111-1130
Author(s):  
Paulo Eduardo Benites De Moraes
Keyword(s):  

O presente artigo procura investigar as imagens de resistência às formas de violência no romance A Ocupação (2019), de Julián Fuks, que mescla três narrativas concomitantes, cujas experiências das personagens apresentam diversos sentidos de ocupação e resistência. Dentre os vários temas propostos neste romance escolheu-se o problema do sintoma como ocultamento de certas imagens que retornam muito tempo depois na condição de fantasmas à consciência. Utilizaremos o aporte teórico de Aby Warburg e Georges Didi-Huberman sobre o caráter fantasmático das imagens, bem como a noção de espectropoética, de Jacques Derrida. Os resultados dessa leitura evidenciam que a relação entre o que está perdido de maneira irremediável e o fantasma imagético da perda traz à tona as muitas maneiras em que a vida, e o circuito dos afetos que a envolve, pela política do passado e do presente, pode ser percebido como um modo de sublimação.


Sign in / Sign up

Export Citation Format

Share Document