Roztańczone słowa. Potencjał teatralny sceny balu w dramacie Romeo i Julia Williama Szekspira. Część 1

Funkcja tańca w sztukach Szekspira, jak w całej kulturze renesansu, ma swoje korzenie w starożytności, w której taniec symbolizował zgodę i harmonię odzwierciedlającą kosmiczne ruchy ciał niebieskich. W tym kontekście znaczenie tańca w scenie balowej na początku Romea i Julii jawi się jako fascynujący materiał do przestudiowania pod kątem teatralnego potencjału tekstu tego dramatu. W analizowanej scenie muzyka i taniec pełnią funkcję symboliczną, której celem jest podkreślenie dramatycznej ironii, realizowanej przez połączenie języka retoryki i choreografii z bogatym, sformalizowanym językiem poetyckim i sytuacją balową jako kluczowymi elementami fabuły. Takie połączenie otwiera szereg możliwych interpretacji teatralnych, a każda decyzja ma duży wpływ na znaczenie tego epizodu dramatu. W artykule scena balu została przeanalizowana z perspektywy literackiej, dramatycznej i historycznej. Realizację jej teatralnego potencjału ilustrują wybrane interpretacje sceniczne, które świadczą o kluczowej roli tej sceny w proponowaniu możliwych interpretacji całej tragedii. Dancing Words. Theatrical Potential of the Ball Scene in Shakespeare’s Romeo and Juliet. Part I The function of dance in Shakespeare’s plays, as in all Renaissance culture, has its roots in antiquity, in which dance symbolized concord and harmony that reflected the cosmic movements of celestial bodies. In this context the significance of dance in the ball scene at the beginning of Romeo and Juliet presents itself as a fascinating material to be studied from the perspective of the theatrical potential of the dramatic text. In this scene, music and dance play a symbolical role the aim of which is to highlight the dramatic irony realized by the fusion of rhetorical language and choreography, with the rich formalized poetic language and the ball situation as the key elements of the plot. This fusion opens a range of possible theatrical interpretations, each decision having a major influence on the meaning of this episode. In the article the ball scene is analyzed from the literary, dramatic and historical perspective. The realization of its theatrical potential is illustrated with chosen stage interpretations which prove this scene’s crucial role in suggesting possible interpretations of the whole tragedy.

Heterotopiczna koegzystencja żywych i umarłych we współczesnej prozie irańskiej

Artykuł podejmuje kwestię śladów tradycyjnych wzorców kulturowych współistnienia żywych i umarłych we współczesnej prozie irańskiej. Analizując struktury heterotopii w dwóch powieściach napisanych przez kobiety, tj. Tubā va ma’nā-ye šab (Tuba i znaczenie nocy) autorstwa Šahrnuš Pārsipur i Kouli-ye kenār-e ātaš (Cyganka przy ogniu) pióra Moniru Ravānipur, wykazano wagę literackiego potencjału reprezentacji przestrzeni oraz metafor w tożsamościowym dyskursie kobiet i przepracowywaniu traumatycznych doświadczeń oraz innych problemów społeczeństwa w okresie przejścia od tradycyjnej struktury do nowoczesnego indywidualizmu. Heterotopic Coexistence of the Living and the Dead in Contemporary Iranian Fiction The paper addresses the issue of the traces of traditional cultural patterns of coexistence of the living and the dead in Iranian fiction by analyzing the structure of the heterotopies in two novels by female writers, namely Tuba and the Meaning of Night (Tubā va ma’nā-ye šab) by Šahrnuš Pārsipur and Gypsy by the Fire (Kouli-ye kenār-e ātaš) by Moniru Ravānipur. It also acknowledges the literary potential of spatial representation and metaphors in women’s identity discourse and the reframing of traumatizing experiences, as well as other problems of society in transition between the traditional social structure and modern individualism.

Kunst des Wartens – Zeitempfinden in Martin Mosebachs Roman Mogador (2016)

Sztuka czekania – percepcja czasu w powieści Mogador (2016) Martina Mosebacha Powieść Martina Mosebacha Mogador konfrontuje dwie kultury. Bohater – młody, odnoszący sukcesy pracownik banku z Niemiec – musi spędzić kilka tygodni w Maroku wśród jego mieszkańców. Musi zmierzyć się z obcymi zwyczajami i innym rytmem życia ludzi, którzy wydają się mieć znacznie więcej czasu i nie muszą poddawać się jego presji. W artykule skupiono się na przedstawieniach percepcji czasu (np. w czasie wolnym, w trakcie posiłków czy oczekiwania), która wydaje się jedną z najważniejszych różnic pomiędzy kulturą europejską a marokańską. Artykuł ma na celu opisanie ludzkiej tęsknoty za godnym przeżywaniem czasu, za tzw. slow life, która wydaje się pragnieniem ukrytym pod niepokojem i szybkością współczesnego świata. Art of Waiting – Perception of Time in Martin Mosebach’s Novel Mogador (2016) Martin Mosebach’s novel Mogador confronts two cultures; the protagonist, a young, successful, German bank employee must spend some weeks in Morocco among the locals. He has to deal with foreign customs and another rhythm of life among people who seem to have much more time and don’t have to subject themselves to the pressure of the clock. The article focuses on the depictions of time perception (e.g. during leisure time, meals, waiting, etc.), which seems to be one of the most important differences between them. The article aims to describe the human longing for dignified handling of time, for slow life, which seems to be a yearning hidden under the anxiety and speed of the modern world.

La catégorie de la réticence et un retour au récit dans l’écriture de Jean-Philippe Toussaint. Une introduction

The Category of Reticence and a Return to the Story in Jean-Philippe Toussaint’s Writing. An Introduction The article presents the function of reticence in Jean-Philippe Toussaint’s writing in the context of the return to the story in francophone literature, initiated in the 80s of the 20th c. Jean-Philippe Toussaint is a contemporary Belgian writer, photographer and film-maker. He has written twelve novels and short stories, as well as authored films and installations. Belonging to the generation of minimalist writers, Toussaint sets his use of reticence in the context of the tendency to return to Genette’s category of story (récit). Since the publication of his novel La Réticence (1991) reticence has become the key category of his écriture. In his books, it shapes the form, the narration and the plot, the construction of characters, temporality, and space. Thus, its function in Toussaint’s writing enables us to observe idiosyncratic aspects of his “infinitesimalist” texts which play with the canonical, realistic model of the novel. Kategoria „powściągliwości” (réticence) i powrót do opowieści w pisarstwie Jeana-Philippe’a Toussainta. Wprowadzenie Artykuł stanowi próbę omówienia kategorii powściągliwości (fr. réticence) w prozie Jeana-Philippe’a Toussainta w kontekście powrotu do opowieści w literaturze frankofońskiej, zapoczątkowanego w latach 80. XX wieku. Jean-Philippe Toussaint to współczesny belgijski pisarz, fotograf i filmowiec. Napisał m.in. dwanaście powieści i kilka zbiorów krótkich form, jest także autorem filmów i instalacji. Jako przedstawiciel pokolenia pisarzy minimalistycznych Toussaint osadza wykorzystanie powściągliwości w kontekście zjawiska powrotu do genette’owskiej kategorii opowiadania (fr. récit). Od czasu publikacji powieści La Réticence (1991) powściągliwość stała się kluczową kategorią Toussaintowskiego pisarstwa. W jego utworach kształtuje formę, narrację i fabułę, ale także konstrukcję postaci, czasowość i przestrzeń. W ten sposób status omawianej kategorii w twórczości Toussainta umożliwia analizę poszczególnych, a zarazem charakterystycznych dla tego twórcy aspektów textes infinitésimalistes, które podejmują grę z modelem balzakowskiej powieści realistycznej.

География русской квир-поэзии: Польша как место встречи традиции и скандала

Geography of Russian Queer Poetry: Poland as Space Where Tradition and Scandal Meet The article focuses on the issue of Poland as a specific artistic space in queer poetry in Russia of the 90s and 2000s. Drawing on the creative work of Alexandr Anashevich, Yaroslav Mogutin, Alexandr Ilyanen and Ilya Danishevskiy, it reveals the connection between traditional narratives present in the Soviet official and unofficial, underground literature and new perceptions of gender. While partly sharing in “gender anxiety,” Poland is, nevertheless, considered a commonplace setting in queer poetry practices and performances on account of its unreliable, limitrophe, “threshold” nature for Russian-speaking recipients. Geografia rosyjskiej poezji queer: Polska jako miejsce spotkań skandalu i tradycji Streszczenie: Artykuł koncentruje się na problematyce Polski jako specyficznej przestrzeni artystycznej w poezji, wpisującej się w dyskurs gay i queer w Rosji lat 90. i pierwszej dekady XXI wieku. Na materiale pracy twórczej Aleksandra Anaszewicza, Jarosława Mogutina, Aleksandra Ilianena i Ilii Daniszewskiego został ujawniony związek między tradycyjnymi narracjami radzieckiej oficjalnej i nieoficjalnej literatury oraz nowe postrzeganie pojęcia płci w kontekście geopoetyki. Polska, choć częściowo podzielająca poczucie „lęku przed płcią”, uważana jest za popularne miejsce w queerowych praktykach i przedstawieniach poetyckich z powodu jej istotnej niewiarygodnej, „progowej”, „granicznej” natury dla rosyjskojęzycznych odbiorców.

«Немецкая Казань»: имагологический анализ художественных произведений Гузель Яхиной

German Kazan”: Imagological Analysis of Guzel Yakhina’s Literary Works| The capital of the Republic of Tatarstan is a multicultural city. It is a combination of “Russian,” “Tatar” and, not least, “German elements”. The writer Guzel Yakhina has repeatedly addressed this cultural diversity in her literary works. In them a native of Kazan explores the past and present of the city. Excellent knowledge of German language and culture allows her to study in detail the “German trace” in the history of the capital of Tatarstan to determine its status. The article offers a brief imagological analysis of the images of “German Kazan” presented in the novel Zuleikha and the essay Garden on the Border, or the Garden “Russian Switzerland”. The imagological study conducted at the macro-, meso- and micro-levels shows that in Yakhina’s literary works the images of “German Kazan” are equivalent to the images of “Russian Kazan” or “Tatar Kazan.” The “German elements” are firmly rooted inthe texture of the city and have been an integral part of its cultural code for several centuries. At the same time, following the novel and the essay, they do not have the status of an exotic “foreign,” but a familiar “other.” „Niemiecki Kazań”: imagologiczna analiza utworów Guzel Jachiny Stolica Republiki Tatarstanu to miasto wielokulturowe. To połączenie „rosyjskiego”, „tatarskiego” i, co nie mniej ważne, „niemieckiego” pierwiastka. Pisarka Guzel Jachina wielokrotnie odnosiła się do tej różnorodności kulturowej w swoich tekstach literackich. Rdzenny mieszkaniec Kazania odkrywa w nich przeszłość i teraźniejszość miasta. Doskonała znajomość języka i kultury niemieckiej pozwala autorce na szczegółowe zbadanie „niemieckiego śladu” w historii stolicy Tatarstanu w celu określenia jego statusu. Artykuł zawiera krótką analizę imagologiczną obrazów „niemieckiego Kazania”, przedstawionych w powieści Zulejkaotwiera oczy i eseju Ogród na granicy, czyli Ogród „Rosyjska Szwajcaria”. Badania imago-logiczne, przeprowadzone na poziomach makro-, mezo- i mikro-, pokazują, że w dziełach literackich Jachiny obrazy „niemieckiego Kazania” są równoważne obrazom „rosyjskiego Kazania” czy „tatarskiego Kazania”. „Elementy niemieckie” są mocno zakorzenione w strukturze miasta i od kilku stuleci stanowią integralną część jego kodu kulturowego. Jednocześnie, w powieści i eseju, nie mają one statusu egzotycznego Obcego, ale znajomego Innego.

Jadwiga Toeplitz-Mrozowska i Gabriele D’Annunzio. Historia krótkiej znajomości

Artykuł omawia epizod z biografii Jadwigi Toeplitz-Mrozowskiej, aktorki, podróżniczki, pisarki, a także żony jednego z najbardziej wpływowych włoskich bankierów lat 20. XX wieku, oraz Gabriele D’Annunzia, poety, patrioty i autora licznych skandali. Spotkali się najprawdopodobniej tylko raz, pod koniec 1927 roku, jednak ich znajomość przetrwała jeszcze trzy lata, podtrzymywana korespondencyjnie. Celem artykułu jest prześledzenie tej relacji i czynników, które wpłynęły na jej charakter. Analiza oparta jest na dokumentach zachowanych w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie i w archiwum poety w Vittoriale degli Italiani w Gardone Riviera. Jadwiga Toeplitz-Mrozowska and Gabriele D’Annunzio. A History of Brief Acquaintance The article discusses an episode in the biographies of Jadwiga Toeplitz-Mrozowska, an actress, traveler, writer, as well as the wife of one of the most influential Italian bankers of the 1920s, and Gabriele D’Annunzio, a poet, patriot, and author of many scandals. They most likely met only once, at the end of 1927. However, their acquaintance survived for three more years, sustained by correspondence. The purpose of the article is to trace this relationship and factors that influenced its character. The analysis is based on the documents preserved both in the Jagiellonian Library in Kraków and in the poet’s archive at the Vittoriale degli Italiani in Gardone Riviera.

Peter Waterhouses literarische Verhandlungen der Flucht und Asylsuche: Die Auswandernden (2016)

Artykuł dotyczy eksperymentu prozatorskiego Die Auswandernden austriackiego pisarza Petera Waterhouse’a i ilustratorki Nanne Meyer z 2016 roku. Książka zaliczana jest do kategorii tekstów literackich odzwierciedlających doświadczenia uchodźców i osób ubiegających się o status uchodźcy, które pojawiają się na niemieckim rynku wydawniczym od 2012 roku. Artykuł ma na celu opisanie strategii literackich stosowanych przez Waterhouse’a do przedstawienia sytuacji uchodźców. Bada ukryte wypowiedzi programowe autora, konstrukcję bohaterki jako postaci uchodźczyni i ubiegającej się o azyl oraz refleksje Waterhouse’a nad językiem, zwłaszcza językiem austriackiego sądownictwa. The article focuses on the prose experiment Die Auswandernden by the Austrian writer Peter Waterhouse and the illustrator Nanne Meyer in 2016. The book falls in the category of literary texts reflecting refugee and asylum-seeker experiences1 that have appeared on the German book market since 2012. The paper aims to describe the literary strategies Waterhouse uses to represent the refugee condition. It explores the author’s implicit programmatic statements, the construction of the female protagonist as a refugee and asylum seeking figure and Waterhouse’s reflections on language, especially the language of Austrian judiciary system.

Revisiting the Myth of Dunkirk: Lissa Evans’s Their Finest Hour and a Half

The aim of the paper is to explore how the myth of Dunkirk is depicted in one of contemporary British historical novels, Lissa Evans’s Their Finest Hour and a Half (2009). With reference to relevant examples from the novel, it is asked if the myth is cultivated or debunked. The article poses the question whether the novel evokes nostalgia for national unity, conveys a hopeful message about more equal opportunities for women than before the war, or reassesses history in a tragicomic manner. Three aspects addressed in Their Finest Hour and a Half are taken into consideration, namely, first, women’s role in myth-making; second, soldiers’ attitude towards uplifting myths surrounding the evacuation of Dunkirk; third, the impact of propa­ganda films on those living in the 1940s and facing the harsh reality of the war. Rekonstrukcja mitu Dunkierki w powieści Lissy Evans Their Finest Hour and a Half Celem artykułu jest zbadanie, w jaki sposób mit Dunkierki został przedstawiony w jednej ze współczesnych brytyjskich powieści historycznych – Their Finest Hour and a Half (2009) Lissy Evans. Odwołując się do konkretnych przykładów z powieści, zadajemy sobie pytanie, czy mit jest nadal kultywowany, czy też kontestowany. Artykuł stawia pytanie, czy powieść wywołuje nostalgię za jednością narodową, niesie optymistyczne przesłanie o rów­niejszych szansach kobiet w trakcie wojny aniżeli przed nią, czy też w sposób tragikomiczny dokonuje ponownej oceny historii. Pod uwagę brane są trzy aspekty, o których traktuje Their Finest Hour and a Half, a mianowicie, po pierwsze, rola kobiet w tworzeniu mitów; po drugie, stosunek żołnierzy do podnoszących na duchu mitów związanych z ewakuacją Dunkierki; po trzecie, wpływ filmów propagandowych na ludzi żyjących w latach 40. XX wieku i zmagają­cych się z trudną rzeczywistością wojny.

Władca idealny według „Księgi o władzy”, pierwszej części Kitāb al-ciqd al-farīd Ibn cAbd Rabbiha

Celem niniejszego artykułu jest rzucenie nowego światła na rolę postaci męskich w średniowiecznej literaturze arabskiej. Koncentruje się on na przedstawieniu modelu władcy, który pojawia się w andaluzyjskiej literaturze adabowej – w Al-cIqd al-farīd, dziele Ibn cAbd Rabbiha. . Opis uprawnień, przywilejów, zadań i obowiązków władcy znajduje się w pierwszym rozdziale pracy, która jest typowym przykładem literatury parenetycznej i w której zarysowano specyficzne wzorce zachowań związane z zajmowanym stanowiskiem. Przedstawiając wzorowego władcę, Ibn c Abd Rabbih skorzystał z tych samych źródeł, które były znane na Wschodzie, i wybrał te, które jego zdaniem składały się na wizerunek doskonałego władcy. Opisane w jego dziele fundamentalne cechy władcy wskazują na to, że w średniowieczu istniały pewne uniwersalne atrybuty dynasty. The Perfect Ruler According to the „Book of the Sovereign Power”, Chapter One of the Kitāb al-cIqd al-Farīd by Ibn cAbd Rabbih The purpose of this paper is to shed some new light on the role of the male character in medieval Arabic literature. It focuses on the model of the ruler which features in Andalusian adab literature in Al-cIqd al-Farīd, a work of Ibn cAbd Rabbih. The description of the ruler’s powers, privileges, tasks, and duties are included in the first chapter of the work, which is a typical example of paraenetic literature outlining specific patterns of conduct related to one’s position. Presenting the model ruler, Ibn c Abd Rabbih used the same sources that were known in the East and selected those that, in his opinion, made up the image of a perfect ruler. The fundamental features of the ruler described in his work indicate that there were some universal attributes of the dynast in the Middle Ages.