Authoritarianism from Above and Below: Exclusive Nationalism and the Turkish-Kurdish Conflict

The persistence of the Kurdish conflict in the Middle East has created deadly outcomes for Turkey’s democratization process and facilitated the emergence of an authoritarian coalition promoting exclusive nationalism from above. While consolidation of the authoritarian rule in Turkey occurred in parallel to the rise of exclusive nationalism and regional militarism, the electoral authoritarian regime is currently facing multiple challenges. As the economic recession deepens, a new wave of ethnonationalism targeting the Kurds and immigrants is in the making, but this time from below. The possibility of democratic change in the future seems to depend on to what extent main opposition parties will be able to distance themselves from exclusive nationalism and build a pro-democracy alliance including the People’s Democratic Party (HDP).

‘Keep your mouth shut in the day and your door shut at night.’

This article focuses on the main three limitations of the current studies on Hizbullah, an Islamist organisation in Turkey operative during the 1990s: the lack of historicisation of the trajectory of Hizbullah and its members, the lack of consideration of the spatial dimension of its spread and the absence of grounded studies about how it has functioned at the local level. Taking the case of Silvan, a small town in the province of Diyarbakir, the article investigates and analyses Hizbullah’s repertoire of action in the shadow of the state, the degree of coercion it achieved in different spaces, its targets, and its conception of the world. The paper argues that the extremism and intensity of the PKK-Hizbullah violence is said to have expressed a completely new type of intra-Kurdish conflict within the long intra-Kurdish conflict history. Abstract in Kurmanji ‘Bi roj devê xwe, bi şev deriyê xwe bigre’ Şiddeta di navbera Kurdan de ya li ber Siya Dewletê: Meseleya Hizbilla ya li Bakûrê Kurdistanê Ev gotar li ser sê nuqsaniyên sereke yê vekolînên mewcûd yê li ser Hizbilla hûr dibe ku, ew rêxistineke îslamî ye û di salên 90’î de li Tirkiyê di fehliyetê de bû: kêmasiya dîrokîkirina boçûna Hizbilla û endamên wê, kêmasiya lêfikirîna li ser rehenda mekanî ya belvabûna wê û tunebûna vekolînên bingehîn yê ku li ser wî tiştî bisekine ku were fêm kirin bê ev rêxistin di warê herêmî de çawa dixebitî. Gotar bûyerên li Farqîna Amedê qewimîne wek mînakekê digre û repertuara kiryarên Hizbilla, yê di bin siya dewletê de bûn, lêpirsîn û analîz dike. Wê heta çi radeyê li mekanên cûda, zora xwe dabû qebûl kirin, hedefên wê çi bûn, û fêmkirina wê ya cîhanê çawa bû? Ev xebat îddia dike ku ev tîrbûn û zêdebûna şiddeta PKK-Hizbilla tê wê wateyê ku bi vê pevçûnê di dîroka pevçûnên di navebera Kurdan de şêweyeke pevçûnê ya bi temamî nû afirî. Abstract in Sorani 'le rojda demit dabxe û dergakeşit le şewda dabixe': Tundutîjî nawxoy kurd le jêr sêberî dewlletda: keysî hîzbulla le kurdistanî turkya Em witare sernic dexate ser sê sinûrdarî serekî ke le twêjînewekanî êsta leser hîzbulla hen, ke rêkxirawêkî îslamîye le deyey 1990 da le turkya çalak bû: kêmasî bedîrok kirdnî rêçkey hîzbulla w endamekanî; kêmasî le leberçawgirtnî rehendî cêgeyî billawbûnewey hîzbulla we 'xiyabî twêjîneweyekî binerretî derbarey çonîyetî karkirdnî rêkxiraweke le astî lokallîda. Be leberçawgirtinî keysî sîlvan, ke şaroçkeyekî biçukî parêzgay diyarbekre, babeteke le kerestey karekanî hîzbulla lesêberî dewlletda dekollêtewe legell radey ew zoremilêkirdney le şwêne ciyawazekanda encamî dawe, amancekanî we têrrwanînî bo cîhan. Perraweke argumêntî ewe dekat ke degutrêt tundrrewî û çirrî tundutîjî pekeke-hîzbulla derbirrîne bo derkewtinî corêkî tewaw niwêy milmilanêy nawxoy-kurd lenaw mêjûy milmilanêy dûrudirêjî nawxoyî kurdîda. Abstract in Zazaki ‘Peroj fekê xo, peşewe keyberê xo bigîre’ Sîya Dewlete de Şîdeto Mîyankurdkî: Kurdîstanê Tirkîya de Mesela Hîzbullahî Na meqale giranî dana hîrê kêmasîyanê bingeyênan ser ke no dem cigêrayîşê derheqê Hîzbullahî de, rêxistinêka Tirkîya ya îslamîste ke serranê 1990an de fealîyet kerdêne, estê: kêmîbîyayîşê tarîxkerdişê raygehê Hîzbullah û endamanê ci, kêmîhesibnayîşê rehendê cayî yê vilabîyayîşê ci û kêmbîyayîşê cigêrayîşanê bibingeyan derheqê gureyayîşê ci yê hêremî de. Bi nimûneyê Sîlvanî, şaristanêkê qezaya Dîyarbekirî yo qij, na meqale repertuarê Hîzbullahî yê aksîyonî binê sîya dewlete de, dereceya îcbarî ke Hîzbullah cayanê cîya-cîyayan de reşto ci, hedefê Hîzbullahî û fehmkerdişê Hîzbullahî yê dinya, înan ser o cigêrayîş û analîz kena. Nuşte de munaqeşe beno ke zereyê tarîxê dergî yê lejanê mîyankurdkîyan de ekstremî û giranîya şîdetê PKK-Hîzbullahî kerd ke tewirêkê lejê mîyankurdkî yo nîp-newe vejîyo meydan.

Memory as experience in times of perpetual violence: the challenge of Saturday Mothers vis-à-vis cultural aphasia

The 1990s saw major developments within the Kurdish movement in Turkey, both politically and militarily. The Turkish state responded with a new repertoire of violence, characterized by irregular warfare methods. This article situates the phenomenon of enforced disappearance, employed by the state as part of its asymmetric strategy, within the broader context of memory space and everyday experience. For this, I follow the trajectory of the sittings of Saturday Mothers as performances, focusing on the case of Cizre. First, the phenomenon of enforced disappearance is situated within the historical background of the Kurdish conflict in the 1990s. Then, the Cizre and Istanbul Saturday Mothers’ sittings are compared in terms of memory making and the politico-symbolic sites they produce scrutinized as memory knots (nœuds de mémoire), tying the past to present and personal to political. Finally, I endorse the introduction of a novel term, cultural aphasia, to broaden and deepen the memory debate. Thus, through a focus on human and social relations, emotions and experiences, forms of state violence are revealed as continuously reproducing specific political subjectivities and struggles in everyday life. Abstract in Kurmanji Bîrewerî wekî tecrubeyek di demên tundiya domdar de: vexwendina meydanê ya Dayikên Şemiyê ya li hemberî afaziyaya çandî Salên 1990an di tevgera Kurdî ya li Tirkiyeyê de hem ji hêla siyasî û hem jî ya leşkerî ve bûn şahidê pêşveçûnên mezin. Dewleta Tirk bi repertuvareke tundî ya nû ku xwedî karaktera rêbazên şerê bêpergal bû bersiv da. Ev gotar, diyardeya kujernediyariyê ku dewletê ew wekî perçeyeke stratejiya xwe ya asîmetrîk bikar dianî, di qadeke firehtir a bîreweriyê de û di çarçoveya tecrubeya jiyana rojane de dinirxîne. Ji bo vê yekê, bi hûrgilîbûna li ser mînaka Cizîrê, ez rewşa roniştinên Dayikên Şemiyê wekî performans dişopînim. A yekem, diyardeya kujernediyariyê di paşxana dîrokî ya pevçûna Kurdan a 1990an de hatiye bicihkirin. Piştre, roniştinên Dayikên Şemiyê yên Cizîr û Stembolê ji hêla çêkirina bîreweriyê ve tên berawirdkirin û cihên siyasî-sembolîk ku ava kirine, ew cih, wekî girêkên bîreweriyê (nœuds de mémoire) ku do bi îro ve û takekesiyê bi siyasetê ve girê dide tên lêkolîn. Herî dawî, ji bo berfirehkirin û hûrgilîkirina nîqaşa bîreweriyê ez bikaranîna termeke nû ya bi navê afaziyaya çandiyê guncan dibînim. Ji ber vê yekê, bi hûrgilîbûneke li ser têkiliyên mirov û civakiyan, hest û tecrubeyan tê dîtin ku şêwazên tundiya dewletê di jiyana rojane de bi awayekî domdarî bi çêkirina kirdewarî û têkoşînên sîyasî yên taybet eşkere dibin. Abstract in Sorani Bîrewerî wek ezmûnêk le katî tundutîjî berdewamda: berengarî daykanî şemme beramber lallî kultûrî Deyey newetekan pêşkewtinî serekî lenaw bizavî kurdî le turkya, lerrûy siyasî û serbaziyewe, be xowe dît. Dewlletî turk be kerestey tazey tundutîjîyewe, ke be mîtodî cengî narrêk denasrêtewe, wellamî dayewe. Em witare dyardey winbûnî zoremlê dexaterrû ke wek beşêk le sitratijî nahawsengîyaney dewlletda û le çwarçêwey firawantirî fezay yadewerî û ezmûnî rojaneda bekarhatuwe. Bo emeş, be sernic xistne ser keysî cezîre, min şwên pêy rêçkey nimayişî danîştnekanî daykanî şemme helldegrim. Yekem , diyardey winbûnî zoremlê dekewête naw paşxanî mêjûyî kêşey kurd le deyey newetekanda. Dwatir, berawirdî nêwan danîştinekanî daykanî şemmey cezîre û estenboll le rûy yadawerîsazî dekat we ew pêge siyasî-sîmboliyaney berhemî dênin wek grêy bîrewerî depişkinêt,(nœudis de mémoire) bestnewey rabirdû be êstawe w kesî be syasîyewe. Le kotayîda, bo firawankirdin û qullkirdnewey dîbeytî yadewerî, pêşkeşkirdnî zaraweyekî nabaw, lallî kelturî, pesend dekem. Bemcore, le rêgey tîşk xistneser peywendîye miroyî û komellayetîyekan, soz û ezmûnekan, şêwekanî tundutîjî dewllet wek dûbare berhemhênanewey berdewamî babetî û xebatî siyasî diyarîkraw le jyanî rojaneda aşkra dekrêt. Abstract in Zazaki Wextê şîdetê bêpeynî de xatira bena tecrube: duştê afazîya kulturkîye de mucadeleyê Mayanê Şemeyî Serranê 1990an de tevgerê kurdan Tirkîya de xeylê averşîyayîşê girsî dîyî, hem hetê sîyasetî ra hem kî hetê leşkerîye ra. Dewleta tirke bi repertuarê şîdetî yo newe cewab da ci, taybetmendîye kî usûlê cengî yê bêserûberî bîyî. Na meqale fenomenê vîndîkerdişanê zoranîyan ke hetê dewlete ra sey parçeyê stratejîya xo ya asîmetrîke xebitnîyayî, ey keno zereyê kontekstê hîrayî yê xatirgeh û tecrubeyanê rojaneyan. Seba naye, ez sey performansî raywanîya roniştişanê Mayanê Şemeyî taqîb kena, tede giranî dana Cizîre ser. Verê, fenomenê vîndîkerdişanê zoranîyan zereyê tarîxê lejê kurdan ê 1990an de ca beno. Dima, roniştişê Mayanê Şemeyî yê Cizîre û Îstanbulî hetê xatirasazîye û nîşangehanê sîyasîyan ra yenê têveronayene ke sey girêyê xatirayan (nœuds de mémoire) etud benê û vîyarteyî bestnenê nikayî, şexsî kî bestnenê sîyasî. Peynîye de, ez wazena termêko newe bidî naskerdene: afazîya kulturkîye. Wina munaqeşeyê xatirayan bibo hîrayêr û xorînêr. Coka giranî dîyena têkilîyanê komel û însanan, hîs û tecrubeyan ser ke tewirê şîdetê dewlete eşkera bibê sey subjektîvîyî û mucadeleyanê cuya rojanî yê sîyasîyanê taybetîyan ê ke timûtim xo zêde kenê.

Ethnicity and “Muslim fraternity”

The chapter begins by introducing the case with the help of vignettes from the field. After setting the stage for the empirical puzzle, it goes on to the theoretical framework and situates the research question in the broader debates on religion and conflict, paying specific attention to religion’s role as a conflict resolution tool. It then ties these debates to the sociological literature on identity formation and ethnic boundary making and introduces the fourfold typology of religious and ethnic identities in the Kurdish conflict. To elaborate on the structural changes that have brought about these identity categories it turns to Bourdieusian field theory, discusses briefly the emergence of an autonomous religious field under the AKP, and familiarizes the reader with the actors in the political and religious fields in Turkey.

“Only Turks Can Lead a Muslim Union”: The Case for Ethno-Religious Identity

Chapter 4 revolves around “ethno-religious” identity and argues that another reason the idea of Muslim unity does not work well in the Kurdish conflict is the strength of Turkish nationalism among Turkish religious elites. Through interview data, it reveals how Turkish religious elites, who seemingly advocate Islamic unity, end up privileging Turkish identity upon further interrogation. With the help of a historical overview that goes back as early as the nineteenth century, the chapter first explains in detail how this attitude and the endurance of Turkish nationalism among Turkish Muslims has its roots in the Turkish-Islamic Synthesis (TIS) and the formation of the Turkish nation-state as a Sunni Muslim entity. Through a systematic analysis of newspapers and public statements, it then documents how the AKP has replaced its emphasis on “Muslim fraternity” with an emphasis on Turkish-Muslim nationalism.

Under the Banner of Islam

How do religious, ethnic, and national identities interact in religiously homogenous ethnic conflicts? Is it possible for religion to act as a resolution tool in such conflicts? Why? Why not? In search for answers to these questions, Under the Banner of Islam focuses on the ambivalent role Sunni Islam has played in Turkey’s Kurdish conflict—both as a conflict-resolution tool and as a tool of resistance—in the last two decades. Relying mainly on participant observation in Civil Friday Prayers and 62 interviews conducted in three different cities in Turkey (Istanbul and the majority-Kurdish Diyarbakir and Batman) between June 2012 and June 2013, it demonstrates that Sunni Islam has had a very limited impact as a conflict-resolution tool in Turkey. Blending interview data with a detailed historical institutional analysis that goes back as early as the nineteenth century, it argues that the strength of Turkish and Kurdish nationalisms, the symbiotic relationship between Turkey’s religious and political fields, religious elites’ varying conceptualizations of religious and ethnic identities, and the recent political developments in the region (particularly the establishment of an autonomous Kurdish region, Rojava, in Syria) have all contributed to this outcome. The resulting narrative is not only a record of religion, ethnicity, and nationalism in Turkey’s Kurdish conflict, but also an investigation of how ethnic and religious identities are negotiated in conflict resolution and how symbolic boundaries are drawn in ethnic conflict zones.

“Islam as Cement”: The Way Out?

Chapter 2 scrutinizes the contours of the Muslim unity project. Through interview data it demonstrates how the belief in “Islam as cement” comes to life in the discourses of several religious elites who characterize Sunni Islam as an overarching supranational identity and see Muslim fraternity as the only solution to the Kurdish conflict. Citing certain hadiths and verses from the Qur’an, they reproduce the belief that Sunni Islam could indeed bridge the ethnic divide between Kurds and Turks. To provide some historical context, the chapter goes on to analyze this discourse in relation to the Muslim ummah and Ottoman pan-Islamism. Finally, building on systematic analysis of statements by AKP cadres—mostly by President Erdoğan—it demonstrates how the AKP came to embrace a pan-Islamic solution to the Kurdish conflict, what steps it took toward accomplishing it, and how its attitude toward Kurds compares to that of the Ottomans toward their Muslim subjects.

Conclusion

The concluding chapter summarizes the main findings and contributions of the book. It reiterates that although Turks and Kurds might seem to be “united in religion, divided by ethnicity,” the data at hand display that identity dynamics in Turkey’s Kurdish conflict are more complex than meets the eye. Building on this discussion, it goes on to briefly debate how the political developments in Turkey since the resumption of clashes in 2015 might influence the future of the conflict and the role of Islam in it. Lastly, it highlights the relevance of this case to understanding the relationship between religion and ethnicity in other similar cases.

Strands of Nationalism

The chapter delves into the strands of nationalism that exist in contemporary politics and explains the roots of nationalism as an ideology and practice. Global nationalist movements and politics are examined in this chapter, including the Kurdish conflict, and the electoral politics of Geert Wilders (the Netherlands), Marine Le Pen (France), and the implications of the Brexit vote ushering in an era of Conservative politics in the UK. The origins of the Alt-Right ideology, which is heavily informed by varying concepts of nationalism are explored, including prominent figures such as Richard Spencer and Jared Taylor. In the “Internet as a Nationalist Tool” section, the shifting media structure and influence of digital culture on politics and ideology is explained.